Nowe sposoby wytwarzania wiedzy – wybrane implikacje dla badań naukowych

DOI: 10.34866/edck-2430

Marcin Muszyński ORCID: 0000-0001-7393-8866

New ways of generating knowledge – selected implications for scientific research

Słowa kluczowe: tradycyjny etos nauki akademickiej, tryb 2, post-akademicka nauka, post- -normalna nauka, potrójna helisa, poczwórna helisa, pięcioelementowa helisa, wytwarzanie wiedzy, badania naukowe.

Key words: traditional ethos of academic learning, Mode 2, post-academic learning, post- -normal learning, triple helix, quadruple helix, five-element helix, knowledge production, research.

Streszczenie: W obliczu współczesnych wyzwań globalnych i kryzysu ekologicznego tradycyjny sposób wytarzania wiedzy jest niewystarczający. Na przestrzeni ostatnich kilku dekad zaczęły pojawiać się nowe modele wytwarzania wiedzy w postaci post-akademickiej nauki, post-normalanej nauki, trybu 2, potrójnej, poczwórnej, a także pięcioelementowej helisy. Każdy kolejny model charakteryzuje się coraz większym stopniem złożoności. Nie bez wpływu pozostaje to na środowisko akademickie oraz na badania. Celem artykułu jest wskazanie na zmiany w sposobach wytwarzania wiedzy oraz ukazanie wybranych konsekwencji dla prowadzenia badań naukowych. W wyniku przeprowadzonych analiz udało się wyodrębnić kilka znaczących zmian w badaniach naukowych, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Zaliczone do nich zostało: odgórne ustalanie celów i priorytetów badawczych, komercjalizacja badań, zjawisko zarządzania badaniami, społeczne uwiarygodnianie badań, transdyscyplinarność i zespołowość badań, usieciowienie badań oraz wzrost znaczenia badań stosowanych i mieszanych.

Abstract: Facing contemporary global challenges and the ecological crisis, traditional knowledge production is insufficient. Over the past few decades, new models of knowledge production have emerged, such as post-academic science, post-normal science, Mode 2, triple, quadruple, and quintuple helix. Each subsequent model is more complex. The trend has a great impact on academic life and scientific research. This article aims to explore the changes in knowledge production and its selected consequences for the scientific research such as the steering of research priorities, commercialization of research, managing research, social credibility of research, transdisciplinarity, and doing research in teams, research networks, and the growing importance of applied and mixed-method research.