Ways of institutionalizing non-formal education and mechanisms for validating and evaluating learning outcomes obtained outside formal education 
Sposoby instytucjonalizacji edukacji pozaformalnej oraz mechanizmy walidacji i ewaluacji efektów uczenia się uzyskanych poza edukacją formalną
DOI: 10.34866/c9t5-ke94
Larysa Lukianova
ORCID: 0000-0002-0982-6162
Krzysztof Symela
ORCID: 0000-0001-9586-6349
Słowa kluczowe: edukacja pozaformalna, edukacja przez całe życie, system edukacji, uznawanie efektów uczenia się, walidacja.
Key words: non-formal education, lifelong education, recognition of learning outcomes, validation.
Streszczenie: W artykule dokonano analizy dyskursu naukowego na temat problemu edukacji nieformalnej i wskazano przesłanki jej przekształcenia w wiodący nurt współczesnego systemu edukacji. Dokonano systematycznego i metodologicznego uzasadnienia tego kierunku edukacyjnego. Wskazano na deaktualizację interpretacji edukacji nieformalnej jako ogniwa pomocniczego w rozwoju zawodowym i osobistym człowieka. Stwierdzono, że niedocenianie jego potencjału prowadzi obecnie do strat społecznych i bezpośrednich kosztów ekonomicznych. Rozwój myśli badawczej nastąpił według następującego algorytmu: uogólnienie wyników analizy terminologicznej edukacji nieformalnej; określenie jego korelacji z formalnymi i nieformalnymi elementami systemu edukacji; wyjaśnienie czynników wzmacniających jego rolę we współczesnym społeczeństwie; wizualizacja wyników badań wraz z informacją statystyczną Eurostatu na temat poziomu uczestnictwa w kształceniu i szkoleniu pozaformalnym obywateli krajów Unii Europejskiej w latach 2010 – 2019. Udowodniono, że rola edukacji pozaformalnej obecnie wzrasta, a zacierają się granice pomiędzy edukacją pozaformalną i formalną. Podkreślono wyniki naukowego zróżnicowania istoty edukacji pozaformalnej na czterech poziomach (państwowym, publicznym, instytucji edukacyjnej, indywidualnym). Przeanalizowano kierunki edukacji pozaformalnej, ukierunkowanej na zaspokojenie różnych potrzeb edukacyjnych: edukacja paraformalna – skierowana do osób, które z pewnych powodów nie uzyskały w terminie podstawowego wykształcenia; edukacja popularna – skupiona na rozwiązywaniu palących problemów społecznych wśród szerokich warstw społeczeństwa; edukacja dla rozwoju osobistego – ma na celu samorozwój jednostki, zaspokojenie potrzeb edukacyjnych; nieformalne programy szkoleń zawodowych – zbiór szkoleń, kursów, programów organizowanych przez firmy i agencje prywatne. Przeanalizowano światową praktykę uznawania efektów kształcenia pozaformalnego. Ujawniono doświadczenia poszczególnych krajów dotyczące mechanizmów uznawania efektów uczenia się uzyskanych poza edukacją formalną.
Abstract: article analyses scientific discourse on non-formal education and highlights the prerequisites for its transformation into a leading trend in the modern education system. It justifies this educational trend systemically and methodologically. Likewise the article proves the deactualization of interpretations of non-formal education as an auxiliary link in professional and personal development. It shows that underestimating one’s potential leads to social losses and direct economic costs. The research is based on the following algorithm: generalizing findings of a terminological analysis of non-formal education; determining its links with formal and informal components of the education system; specifying factors in strengthening its role in modern society; visualizing findings with Eurostat’s statistical information on participation rate in education and training (last 4 weeks) by type, sex, age and educational attainment level obtained between 2010 and 2019. Finally, the article analyzes how the outcomes of non-formal education are recognized all over the world. It discloses the experience of some countries regarding the mechanisms of recognizing learning outcomes obtained outside of formal education.